Dirk Docter brengt vergeten oorlogsjaren en bevrijding tot leven

Ruim tachtig jaar geleden beleefde Schiedam de donkere jaren van de Tweede Wereldoorlog. Om deze ingrijpende periode levend te houden, geeft geschiedenisschrijver Dirk Docter op 18 mei een lezing met de titel Schiedam Herinnert – 80 jaar Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van foto's en verhalen schetst hij een beeld van het leven in de stad tijdens de oorlogsjaren. Daarnaast hoopt hij dat mensen onbekende verhalen en beelden delen.

door Rembrandt van der Heijden

maandag 05 mei 2025 08:25

Een belangrijk uitgangspunt in zijn lezing is de veranderde aanblik van de stad tijdens de bezetting. “De kaart van Schiedam zag er heel anders uit dan voor of na de oorlog”, vertelt Docter. Zo veranderden de Duitsers straat- en pleinnamen vanwege hun afkeer van het Nederlandse koningshuis. “De Wilhelminahaven werd bijvoorbeeld de Admiraal De Ruyterhaven, en het Wilhelminaplein in de Gorzen moest anders genoemd worden.”

Anekdotes

Docter laat ook een exemplaar zien van de Schiedamse Courant uit de meidagen van 1940. Door het uitbreken van de oorlog verscheen de krant pas vijf dagen later. “Met stadsnieuws erin en met een uitleg waarom er geen krant was verschenen en dat er gecapituleerd was.” Ofwel: dat Nederland zich had overgegeven.

Een andere anekdote gaat over voedseltekorten. “Dat kon je eigenlijk niet meer krijgen”, vertelt Docter. Voedsel werd alleen verstrekt via speciale bonnen. Doordat het verzet door overvallen op distributiekantoren zoveel bonkaarten buitmaakte voor onderduikers, hebben de Duitsers eind 1943 de Eerste Distributiestamkaart uit 1939 vervangen door een Tweede Distributiestamkaart om misbruik te voorkomen.

Feest na de bevrijding

Toch gaat de lezing niet alleen over kommer en kwel. Docter staat ook stil bij de dagen vlak voor de bevrijding. Die werd volgens hem al op 29 april aangekondigd met Operatie Manna, waarbij geallieerde vliegtuigen voedsel dropten boven onder andere Rotterdam. “En daar werden speciale pamfletten voor uitgedeeld. Want het duurde nog een aantal dagen voordat het voedsel was aangekomen en uitgedeeld kon worden.”

Daarna brak er feest los in de stad. “Er zijn foto’s gemaakt van de bevrijding, met name op de Vlaardingerdijk, de Rotterdamsedijk en bij het Pomphuis.” Op de foto’s valt een groep jonge dames te zien die lachend in de camera kijken. Ook zit er een foto tussen van allerlei mensen, vermoedelijk in feestkleding, net na de bevrijding.

Op zoek naar beelden

Tot slot doet Docter een oproep: hij weet dat er nog veel beeldmateriaal van de bevrijding van Schiedam bestaat, maar dat het merendeel nog onbekend is bij het grote publiek. Via zijn lezing hoopt hij in contact te komen met mensen die nog over foto's of films uit die tijd beschikken.