Statenleden twijfelen aan eerlijkheid provincie over bestrijding Aziatische hoornaar

Aanleiding voor de discussie is een artikel van Twee, gepubliceerd op 21 mei 2025, waarin het Zuid-Hollandse beleid rond de bestrijding van de invasieve wespensoort onder de loep werd genomen en door wetenschappers en lokale imkers kritisch werd belicht. Tijdens de vergadering van 11 juni kwam het artikel nadrukkelijk ter sprake.

Alleen boven A12

Op basis van een rapport van EIS besloot de provincie zich in 2024 grotendeels terug te trekken uit de actieve bestrijding van de Aziatische hoornaar, met uitzondering van gebieden boven de A12, grofweg tussen Den Haag en Utrecht. Een woordvoerder van de provincie verklaarde destijds: “Ten aanzien van de bestrijding is het ons beleid om de opmars van de Aziatische hoornaar richting het noorden te vertragen, daarom wordt alleen actie ondernomen om nesten te verwijderen boven de A12.”

De woordvoerder voegde daar aan toe: “Dat we de bestrijding volledig zouden hebben stopgezet, klopt niet, maar het is wel lastig. Zelfs met nieuwe technieken kunnen we niet alle nesten verwijderen.”

EIS Kenniscentrum Insecten is een Nederlands kenniscentrum dat zich richt op onderzoek naar en bescherming van insecten en andere ongewervelde dieren. De organisatie verzamelt gegevens over de verspreiding en ecologie van deze dieren, ondersteunt beleidsontwikkeling en werkt samen met diverse partners aan biodiversiteitsherstel. EIS staat voor European Invertebrate Survey en is gevestigd in Leiden, verbonden aan het Naturalis Biodiversity Center.

Motie die FVD en JA21 in hebben gediend | Bron: Thom van Vugt

FVD en JA21 dienen motie in

Reden voor Robin Westdijk (Forum voor Democratie) en Thom van Vugt (JA21) om samen een motie in te dienen die oproept tot hernieuwde, actieve en provinciebrede inzet, dus ook ten zuiden van de A12. Het voorstel vraagt om structurele coördinatie van opsporing en verwijdering van nesten, in samenwerking met imkers, gemeenten en gespecialiseerde bestrijders. Bovendien willen de indieners dat Provinciale Staten snel worden geïnformeerd over een herzien beleid, inclusief financiële dekking voor 2025 en 2026.

“In het kader van het landelijk gebied willen wij aandacht vestigen op de concrete dreiging van de Aziatische hoornaar. De provincie is verantwoordelijk voor het opsporen en verwijderen van nesten, maar heeft zich daar sinds 2024 grotendeels uit teruggetrokken. Ten zuiden van de A12 zelfs volledig”, vertelt Ewald Kegel, fractievoorzitter van Forum voor Democratie die bij de vergadering het woord doet namens de partij. Kegel maakt zich ernstig zorgen over het uitblijven van provinciaal ingrijpen.

Gedeputeerde Potjer reageert tijdens het debat met de stelling dat er sprake is van een misverstand: “Het is niet zo dat wij zijn gestopt met de aanpak van de Aziatische hoornaar. In 2024 zijn alle nesten verwijderd, want daar schakelen we deskundigen voor in, die zijn gemeld. En de Aziatische hoornaar rukt wel op, waardoor je in een ander beleidskader terechtkomt, waardoor niet meer elk nest per se kan en hoeft verwijderd te worden.”

Bestreden Aziatische hoornaar | Foto: Twee

Tweede Kamer

Op 28 mei 2025 stuurde staatssecretaris Jean Rummenie een brief aan de Tweede Kamer met antwoorden op Kamervragen van het lid Pierik (BBB) over de Aziatische hoornaar. Hij bevestigt dat deze invasieve soort zich sinds 2017 snel heeft verspreid in Nederland en inmiddels ook op de Waddeneilanden voorkomt. De soort vormt een bedreiging voor wilde bestuivers en honingbijen, al is de huidige impact nog beperkt. Vanwege het agressieve gedrag rond nesten is voorzichtigheid geboden, maar incidenten zijn zeldzaam.

Volgens de staatssecretaris ligt de bestrijding bij de provincies: het volledig uitroeien van de hoornaar is volgens de staatssecretaris ‘niet meer haalbaar’. De focus lijkt te liggen op beheersing, voorlichting en het beperken van overlast. Gemeenten nemen beperkt deel, en economische schade aan landbouw is nog niet gekwantificeerd. In 2024 zijn ruim 2000 nesten gemeld, waarvan de meeste zijn bestreden. Voor de bestrijding is 4 miljoen euro door provincies gereserveerd en 9,2 miljoen euro door het Rijk voor de bredere aanpak van invasieve exoten; overleg over een effectieve inzet van deze middelen is lopende.

Kosten veel hoger

Volgens EIS kostte de bestrijding van de Aziatische hoornaar in 2024 al ruim 2 miljoen euro. Voor dit jaar verwachten zij een verzevenvoudiging van zowel de kosten als het aantal nesten, wat zou neerkomen op zo’n 14 miljoen euro. Die toename bevestigt volgens critici juist de noodzaak om in te grijpen, voordat de situatie onbetaalbaar en onbeheersbaar wordt.

Volgens Potjer wordt later dit jaar een voorstel verwacht voor een bredere aanpak van invasieve exoten. “Hoe het nu in de motie staat, kunnen wij niet, en herkennen wij ons niet in. We zouden het ook willen ontraden. We kunnen niet helemaal overzien wat dat met zich meebrengt. Wij stellen voor dat u deze nog aanhoudt tot het aanvalsplan invasieve exoten.” Volgens de woordvoerder van de provincie is dit het Plan van Aanpak invasieve exoten, dat later dit jaar moet uitkomen.

Imker verwijderd nest in Schiedam | Foto: Twee

Teruggetrokken als bestrijder

Maar Kegel laat zich in het debat daar niet door overtuigen en houdt vast aan zijn motie. “Het komt erop neer dat de provincie de opmars naar het noorden wil voorkomen en kennelijk in het noorden daar nog beleid op loslaat, maar in het zuiden van de provincie, met name in de gebieden rondom Schiedam en Vlaardingen, is er een heel groot probleem.”

Volgens hem heeft de provincie zich daar als bestrijder volledig teruggetrokken, waardoor de hoornaar ongehinderd oprukt. Ook noemt hij het onbegrijpelijk dat er geen directe actie wordt ondernomen: “Ik breng argumenten in omdat dit door inwoners van Zuid-Holland als een acuut probleem wordt ervaren. Dan krijg ik een vaag verhaal. Waarom komt er niet direct actie om inwoners van Zuid-Holland tegemoet te komen? We bestrijden de Aziatische hoornaar, dat gebeurt, en daarnaast komt er ook nog een plan van aanpak hoe we daar in de toekomst verder mee om willen gaan.”

Provinciebreed & motie van wantrouwen

Gedeputeerde Potjer houdt vol dat actie al wordt ondernomen en dat de motie overbodig is. Maar Kegel wijst op het verschil in bestrijdingsinzet per regio: “In het noorden van de provincie, terwijl in het zuiden de provincie zich als bestrijder heeft teruggetrokken, waardoor veel inwoners daar nu grote problemen mee ervaren.” Daarop stelt Potjer: “Wij doen dat provinciebreed.” Deze uitspraak staat haaks op eerdere verklaringen van de provincie over het onderwerp.

Na het debat vertelt de woordvoerder van de provincie aan Twee dat er provinciebreed wordt bestreden, maar dat dat in de praktijk niet gebeurt. “In heel Zuid-Holland grijpen we in bij aantasten biodiversiteit. Boven de A12 grijpen we in zodra er een melding komt en ter vertraging van de opmars naar het noorden. De provincie is verantwoordelijk voor de bescherming van de biodiversiteit. In de praktijk blijkt echter de hoornaar geen significante invloed op de biodiversiteit volgens het EIS-rapport.” Het rapport werd eind mei zwaar bekritiseerd door wetenschappers van zowel de universiteit van Wageningen als Utrecht. Ook lokale imkers trekken het rapport in twijfel.

In de vergadering werd de motie van Westdijk en Van Vugt uiteindelijk toch in stemming gebracht. Het voorstel werd 10 stemmen voor en 40 stemmen tegen verworpen. Maar daarmee is het onderwerp volgens de indieners van het voorstel nog niet afgedaan.

Kritiek blijft

Thom van Vugt (JA21) sluit zich aan bij de kritiek en suggereert dat er mogelijk sprake is van bewuste misleiding: “Het lijkt erop dat er wederom verkeerd, onjuist of onvolledig is gecommuniceerd. Dit baart JA21 dan ook zorgen”, zegt Van Vugt tegen Twee.

Hij noemt de recente uitlatingen van gedeputeerde Potjer kwalijk, juist omdat er volgens hem vaker steken vallen in de informatievoorziening vanuit het college. Daarbij verwijst hij naar dezelfde Statenvergadering, waarin Potjer ternauwernood een motie van wantrouwen overleefde, ingediend door D66 en de PVV, vanwege eerdere gebrekkige communicatie. Uiteindelijk zou de gedeputeerde daarvoor schoorvoetend zijn excuses hebben aangeboden.

Schriftelijke vragen aan de geduputeerde over de Aziatische hoornaar | Bron: Thom van Vugt

Schriftelijke vragen

De twijfel bij de partijen blijft. Daarom dienen JA21, FvD, PVV, HvZH en coalitiepartner BBB vandaag, 16 juni, schriftelijke vragen in, waarin zij onder meer om opheldering vragen over het werkelijke beleid, de onderlinge tegenstrijdigheden in communicatie, en of de provincie voornemens is om daadwerkelijk op het hele grondgebied de bestrijding van de Aziatische hoornaar op zich te nemen. De verwachting is dat er binnen zes weken reactie komt. De laatste vergadering voor het zomerreces vindt plaats op 9 juli. Van Vugt hoopt dan nogmaals inhoudelijk op de zaken in te kunnen gaan.